برگ سبز خودرو چیست؟ 6 نکته ضروری که باید بدانید

برگ سبز خودرو سند رسمی است و دستگاه قضا رسمی بودن برگ سبز خودرو را به عنوان سند خودرو، تایید کرده اند.

با توجه به تایید برگ سبز خودرو به عنوان سند مالکیت توسط دادستان کل کشور، رئیس دیوان عدالت اداری و رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی،  دیگر ضرورتی برای مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و تنظیم سند نیست.

نه سال است که بر سر صدور سند رسمی و برگ سبز خودرو میان نیروی انتظامی و سازمان ثبت اسناد، اختلافی جدی و اساسی وجود دارد. بر طبق قانون، سند رسمی ثبت‌شده در دفاتر اسناد رسمی کشور به‌عنوان ملاک فعالیت‌های قانونی به شمار می‌آید؛ اما ناجا همچنان برگ سبز را به‌عنوان سند رسمی می‌دانست.

ماجرا از این قرار بوده است که کانون سردفتران و دفتریاران شکایتی طرح کردند مبنی بر اینکه مراکز تعویض پلاک اعلام کرده‌اند ما برای تعویض پلاک نیازی به سند قطعی منقول مالک قبلی نداریم و این شرط را از مدارک حذف کرده‌اند.

بر همین اساس شکایتی در دیوان عدالت اداری مطرح و رسیدگی شد و دیوان نیز رأی صادر کرد که این در صلاحیت خود راهنمایی و رانندگی است که برای تعویض پلاک چه مدارکی لازم دارد و ربطی به کانون سردفتران ندارد.

طبق نظر پلیس راهور، برگ سبزی که تحت عنوان سند مالکیت هنگام معامله خودرو صادر شده؛ سند قطعی خودرو محسوب می‌شود و دیگر نیازی به ثبت سند در دفاتر رسمی و پرداخت هزینه اضافه توسط طرفین برای صدور سند نیست.

از طرفی سازمان ثبت اسناد، تنها سند رسمی ثبت شده در دفاتر را دارای اعتبار قانونی می‌دانست و مدعی بود که هر‌گونه خرید و فروش خودرو باید به ثبت دفاتر اسناد رسمی برسد و برگ سبز خودرو معتبر نیست.

در این میان خریداران و فروشنده‌گان خودرو سر‌درگم شده و این سوال مهم برایشان پیش آمد که آیا برگ سبز حکم سند قطعی خودرو را دارد یا نه؟ آیا ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی الزامی است یا نه؟

1) برگ سبز خودرو چیست؟

پلیس راهنمایی و رانندگی پس از تعویض پلاک، بررسی اصالت وسيله نقليه، تایید هويت مالک و مواردی از این قبیل اقدام به صدور برگ سبز خودرو تحت عنوان سند مالکیت خودرو می‌کند.

همچنین برخلاف گذشته پلیس راهور مشخصات افراد ممنوع المعامله و یا فوت شده را برای منع ارائه خدمات تعویض پلاک در اختیار دارد. پلیس راهنمایی و رانندگی به صورت روزانه و سیستمی در جریان لیست افراد ممنوع المعامله قرار می گیرد و از ارائه خدمات به این افراد خودداری می کند و با توجه به ارتباط سیستمی با سازمان ثبت احوال به صورت روزمره در جریان آمار متوفیان قرار گرفته و نظارت دقیقی روی این موضوعات در زمان ارائه خدمات داشته و خواهد داشت. در گذشته تنها دفاتر اسناد رسمی امکان استعلام افراد ممنوع المعامله را داشتند.

نکته مهم در برگ سبز این است که در قسمت بالایی این سند علاوه بر کلمه «سند مالکیت خودرو»، شماره سنا یا همان شماره مالکیت خودرو درج می‌شود که حکایت از رسمی بودن برگ سبز دارد.

مشخصات منحصر به فرد یا همان شناسنامه خودرو در بخش اول سند تک‌ برگی ذکر می‌شود؛ این مشخصات شامل نوع، رنگ، تیپ، ظرفیت، تعداد سیلندر، نوع سوخت، تعداد چرخ، تعداد محور، شماره شاسی، شماره موتور و شناسه وسیله نقلیه است. در بخش دوم اطلاعات شخصی مالک همچون نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی، تاریخ تولد، نام پدر و محل صدور ذکر می‌شود.

علاوه بر برگ سبز، یک کارت هوشمند خودرو که شامل اطلاعات سند است؛ صادر و تحویل مالک می‌شود تا با خود به عنوان کارت شناسایی خودرو به همراه داشته باشد.

2) تفاوت سند رسمی خودرو با برگ سبز در چیست؟

چند سال قبل بالای برگ‌های سبزرنگی که هنگام فروش خودرو به مالک ارائه می‌شد، نوشته بود شناسنامه وسیله نقلیه. مدتی بعد نوشتند سند مالکیت، اما در واقع این سند مالکیت پلاک است نه خودرو، چرا که طبق قانون، پلیس راهنمایی و رانندگی پلاک را تحویل مالک خودرو می‌دهد.

پس همان برگ سبز یا شناسنامه وسیله نقلیه یا سند مالکیت پلاک را نیز نیروی انتظامی باید تحویل دهد و این سند مالکیت پلاک محسوب می‌شود و هیچ ارتباطی به مالکیت خودرو ندارد.

سال های قبل تر که بحث پلاک ملی مطرح نبود و پلاک با تغییر مالکیت خودرو تغییر پیدا نمی‌کرد، دفاتر وقتی سند خودرو را تنظیم می‌کردند، یک نسخه هم برای راهنمایی و رانندگی ارسال می‌کردند که مشخصات کارت خودرو به طور کامل تغییر می‌کرد.

البته دفترچه‌ای هم وجود داشت که راهنمایی و رانندگی آن را به مالک می‌داد و در آن ستونی تعبیه شده بود که با هر نقل و انتقال مشخصات توسط دفاتر اسناد رسمی در آن دفترچه ثبت می‌شد تا اگر نام مالک خودرو را از آنها استعلام کردند، بتوانند پاسخگو باشند، چرا که استعلام‌ها همیشه از نیروی انتظامی صورت می‌گیرد.

در حال حاضر نیز در تبصره‌های ۲۹ قانون مذکور آمده: نیروی انتظامی با همکاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور می‌تواند امکان استقرار دفاتر را در مراکز تعویض پلاک فراهم کند، چرا که یکی از مشکلات مسئولان این بود که مردم برای ثبت سند خودرو باید به دو مرکز مراجعه کنند. از این‌رو قانونگذار امکان استقرار دفاتر اسناد رسمی را در این مراکز پیش‌بینی کرده است.

پس ما باید این نکته را برای مردم روشن کنیم که از زمانی که پلاک ملی شده است، شخص می‌تواند فقط مالک پلاک باشد و خودرویی هم نداشته باشد یا ممکن است در مرکز تعویض پلاک، فردی مالک ۱۰ پلاک باشد اما در اصل فقط یک خودرو داشته باشد، پس مالک پلاک به طور الزامی مالک خودرو نیست. برگ سبز خودرو سند پلاک است نه سند خودرو. این برگه نشان می‌دهد که من مالک پلاکی هستم که در حال حاضر روی خودرو نصب است.

مدتی قبل نیروی انتظامی اعلام کرد که تنظیم سند خودرو اختیاری است، یعنی مردم را برای مراجعه به دفاتر اسناد رسمی به منظور تنظیم سند خودرو مختار دانسته بودند، اما باید پرسید اگر این امر اختیاری است، چرا قانونگذار برای آن قانون تصویب کرده است؟

به دلیل اینکه برای یک معامله در خصوص یک مال منقول (وسیله نقلیه) نیازی به اخذ دو سند از دو سازمان و یا نهاد نیست و همانگونه که در ماده ۴۷ قانون ثبت اسناد و املاک تصریح شده است که نقل و انتقال مالکیت اموال غیر منقول (زمین، ساختمان، مغازه، باغ و ...) باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود، معنی مخالف این ماده این است که برای نقل و انتقال اموال منقول مثل (طلا و جواهر و وسایل نقلیه، یخچال و فریزر و ...) هیچ الزام و یا ضرورتی برای مراجعه به دفاتر اسناد رسمی وجود ندارد. همچنین در سالیان متمادی گذشته تنها سند رسمی صادره برای وسایل نقلیه نو شماره تولید داخل و وارداتی، سند مالکیت صادره از سوی پلیس راهور ناجا (برگ سبز) مرسوم و دارای رسمیت بوده است.

3) با برگ سبز خودرو نمی توانید خودرو را در رهن بگذارید.

از دیگر مواردی که به شکل صحیح به مردم اطلاع‌رسانی نشده، این است که با برگ سبز نمی‌توان خودرو را در رهن گذاشت، چون سند رسمی نیست.

اما ما خودروهایی داریم که قیمتش از ملک هم بیشتر است و برخی خودروهایشان را در رهن می‌گذارند اما وقتی به دفترخانه مراجعه می‌کنند چون سند رسمی ندارند نمی‌توانند خودرو را در رهن بگذارند و باید مالک یا مالکان قبلی را پیدا کنند تا سند رسمی تنظیم شود حال اگر مالک قبلی فوت کرده یا خارج از کشور باشد به دردسر می‌افتد و کار به دادگاه و مراجع قضایی کشیده می‌شود.

4) برگ سبز به عنوان سند مالکیت خودرو

در نهایت بعد از کش و قوس‌های فراوان، سخنگوی نیروی انتظامی پس از مکاتبه با مجلس شورای اسلامی برای تعیین و تکلیف نهایی این مشکل چند ساله از قول مجلس اعلام کرد: «براساس ماده ۲۲ قانون حمل و نقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران مسئولیت صدور گواهینامه رانندگی، اسناد مالکیت و پلاک خودرو برعهده نیروی انتظامی است. بنابراین سند مالکیت خودرو صادر شده از طرف پلیس راهنمایی و رانندگی رسمیت قانونی دارد و دیگر الزامی به ثبت سند در دفترخانه نیست» سخنگوی نیروی انتظامی در سخنرانی خود به این نکته هم اشاره کرد که طبق ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی، سند خودرو صادره از طرف پلیس راهنمایی و رانندگی رسمیت دارد.

همچنین امکان ثبت مشخصات همه مالکین (دو یا سه نفر شریک در یک خودرو) در سند سبز مالکیت صادره از سوی پلیس میسر است. در سند مالکیت صادره از سوی پلیس امکان ثبت مالکیت افراد به میزان حق السهم آنان مثلاً ۲ یا ۳ یا ... دانگ میسر است.

5) رهگیری وضعیت برگ سبز خودرو

تمامی مدارک مربوط به نقل و انتقال خودرو همچون برگ سبز و کارت مشخصات ماشین، به واسطه پست برای مالک ارسال می‌شود. پس از انجام مراحل قانونی، مدارک در بازه زمانی یک هفته تا یک ماه به دست خریدار می‌رسد؛ در نظر داشته باشید که ابتدا کارت مشخصات و سپس برگ سبز پست می‌شود. برای پیگیری وضعیت پستی مدارک ماشین خود، به بخش مرسولات سازمانی سامانه اداره پست مراجعه کنید.

6) ثبت سند در دفترخانه اختیاری است

با این حال در صورتی که طرفین معامله ماشین خواستار ثبت و دریافت سند در دفترخانه باشند، همچنان انجام این امر امکان‌پذیر است و در عین اختیاری بودن قانونی هم هست. باید در نظر داشته باشید در صورتی که شکایت قانونی برای خودرو در دستگاه قضایی رخ دهد، دادگاه سند ثبت شده دفاتر اسناد رسمی را نسبت به برگ سبز در اولویت می‌داند و حکم را به نفع دارنده سند ثبتی دفتر اسناد رسمی صادر می‌کند. بنابراین شما در جایگاه خریدار اختیار دارید در صورت صلاح‌دید خود اقدام به ثبت رسمی سند اتومبیل کنید ولی الزامی برای آن وجود ندارد زیرا که شما با در دست داشتن برگ سبز خودرو، مالک قانونی خودرو محسوب می‌شوید.