علائم بالانس نبودن چرخ خودرو و پیامدهای آن
پروسه بالانس کردن چرخ برای بسیاری از ما، آشناست و کمتر راننده ای (و یا حتی غیر راننده ای!) یافت می شود که این پروسه را مشاهده نکرده باشد. همانگونه که دیده ایم، این پروسه شامل قرار دادن وزنه های کوچک چند گرمی در محیط رینگ چرخ است. در اغلب موارد این وزنه های کوچک تأثیر چشمگیری در لرزش فرمان و بدنه خودرو داشته که بلافاصله متوجه آن شده ایم.
بالانس را می توان توزیع یکسان و همگن جرم در محیط چرخ تعریف کرد. در مقابل نابالانسی به حالتی اطلاق می شود که توزیع جرم چرخ یکنواخت نبوده که باعث ایجاد ارتعاشات در بدنه و فرمان خودرو می شود. در حقیقت هنگام بالانس کردن چرخ، آن وزنه های کوچک توزیع جرم را تا حد امکان یکسان می کنند. بالانس چرخ‌ها باید در هر زمانی که لاستیک‌ها بر روی چرخ‌ها نصب شدند، انجام شود. اگر لاستیک برای تعمیر پیاده شده باشد چرخ ممکن است نیاز به بالانس مجدد داشته باشد.
اهمیت بالانس بودن چرخ خودرو
بالانس چرخ‌ها با به حداقل رساندن لرزش و پرش لاستیک، سواری نرم‌تری را فراهم می‌کند. این امر به بهبود کنترل کشش و فرمان کمک می‌کند و عمر لاستیک را افزایش می‌دهد. اما مهم نیست لاستیک‌ها و چرخ‌ها چقدر با دقت بالانس می‌شوند، آنها در نهایت بالانس خود را از دست خواهند داد. مادامی که آج لاستیک ساییده می‌شود، توزیع وزن روی محیط لاستیک، اصلاح بالانس مجموعه‌ی چرخ و لاستیک را تغییر می‌دهد. در نهایت لاستیک ممکن است مجبور به بالانس مجدد شود چرا که تنها مقدار هرچند ناچیز نابالانسی می‌تواند ارتعاش قابل توجهی تولید کند.
چرا خودرو به بالانس چرخ احتیاج پیدا می کند؟
در طول زمان و رانندگی در جاده های ناهموار، برخورد با دست اندازها، عبور از مسیرهای سنگلاخی و به طور کلی فرسایش خودرو باعث می شوند تا چرخ ها از حالت تعادل خارج شوند. در این حالت ارتعاش و ضربات بیشتری در فرمان خودرو و بخصوص در سرعت های بالا به وجود می آید.
متعادل نبودن چرخ ها هم منجر به آسیب دیدن لاستیک و هم خودرو می شوند. چرا که با سایش غیر یکنواخت لاستیک ها فرایند اتمام و یا خراب شدن لاستیک ها متفاوت از یکدیگر می شود. همچنین به مروز جلوبندی خودرو نیز آسیب دیده و مشکلات بیشتری برای خودرویتان به وجود می آید.
مطلب پیشنهادی: راه های تشخیص تمام شدن لنت ترمز خودرو
بالانس چرخ خودرو چطور انجام می‌شود؟
پس از آن که متوجه بالانس نبودن چرخ‌های خودروی خود شدید، طبیعی ست که باید برای رفع آن اقدام نمایید. بالانس چرخ‌های خودرو در دو فرم جدا شده و درجا انجام می‌شود.
بالانس چرخ خودرو به صورت جدا
در بالانس چرخ‌های خودرو به صورت جدا شده، چرخ خودرو که دچار عدم توازن شده است؛ جدا شده و روی دستگاه خودکار بالانس قرار می‌گیرد. این دستگاه که در حال چرخش است، نقاط مشکل دار چرخ را پیدا کرده و آنها را رفع می‌سازد.
بالانس چرخ خودرو به صورت درجا
بالانس چرخ خودرو به صورت درجا که به وسیله دستگاه بالانس درجا صورت می‌گیرد، یک عیب بزرگ را با خود همراه دارد.
در این شکل، در صورتی که سیستم تعلیق خودرو یا سیبک‌ها دچار مشکلاتی باشند، مشخص نشده و با بالانس کلی، چنین مشکلاتی پنهان می‌ماند. اما با باز کردن و بالانس جداگانه چرخ‌ها، اگر همچنان لرزش باقی بماند، به سراغ مشکلات بعدی یعنی سیستم تعلیق خواهیم رفت.
نکته: بعضا به صاحبان خودروها پیشنهاد می‌شود که هر از گاهی نسبت به جا به جا کردن ضربدری چرخ‌های خودروی خود اقدام کنند. این عمل می‌تواند خارج شدن از بالانس چرخ‌ها را به تعویق بیندازد، اما به طور کامل و به صورت قطعی کفایت نخواهد کرد
علائم بالانس نبودن چرخ های خودرو
در زمان رانندگی، اگر جاده دچار مشکل نباشد و در جاده ای صاف و یکدست این علائم را داشته باشید باید نسبت به بالانس چرخ خودروی خودتان اقدام کنید:
لرزش فرمان خودرو
یکی از علائم بسیار واضح هنگام بالانس نبودن چرخ ها، لرزش فرمان یا اصطلاحاً (زدن فرمان) است. البته دقت کنید این تنها دلیل برای لرزش فرمان اتومبیل نیست و باید یا خودتان و یا توسط یک مکانیک خبره این تشخیص داده شود.
افزایش مصرف سوخت
این نکته هم مثل لرزش فرمان نیاز به بررسی و دقت توسط خودتان و یا مکانیک خبره دارد. تا با تشخیص درست به رفع عیب بپردازید. اما به هر حال این یکی از علائم بالانس نبودن چرخ های خودرو محسوب می‌شود.
کاهش پایداری خودرو
اگر چرخ های ماشین به خوبی بالانس نباشد، در سرعتهای بالا و در سر پیچ ها این موضوع به سرعت خود را نشان می‌دهد.
خرابی بیش از حد قطعات و یا خرابی زودهنگام آن ها
با توجه به نوع قطعات، و این که هر قطعه در چه جایی قرار گرفته است، هر کدام باید عمر مفیدی داشته باشند. اگر قطعات از حد معمول زودتر خراب و فرسوده می‌شوند، باید تمام علائم از جمله بالانس نبودن چرخ های خودرو را بررسی کنید.
مطلب پیشنهادی: تست و تشخیص سلامت جلوبندی خودرو
پیامد های بالانس نبودن چرخ ها
شاید به زعم بسیاری، بالانس نبودن چرخ‌ها در بدترین حالت منجر به لرزش فرمان گردد ولیکن، این بالانس نبودن نتایج بدتری را نیز می‌تواند در پی داشته باشد.
خرابی زودرس قطعات
همانطور که عنوان شد کلیه ضربات به هنگام حرکت و علی‌الخصوص دست‌اندازها و ناهمواری‌ها به چرخ‌ها وارد می‌گردد و پس از عبور از چرخ‌هاست که به سیستم تعلیق، جلوبندی و … می‌رسد. در گذر زمان و در صورت عدم بالانس نمودن چرخ‌ها، این نیروهای مخرب می‌توانند منجر به خرابی سایر قطعات و کاهش طول عمر مفید آنها شود.
لرزش فرمان
لرزش فرمان ناشی از بالانس نبودن چرخ‌ها، شاید در سرعتهای پایین آنچنان که باید قابل لمس نباشد ولیکن با افزایش سرعت خودرو، این ارتعاشات نیز افزایش پیدا کرده و لرزش فرمان ملموس‌تر و آزارنده‌تر گردد. این لرزش‌ها عمدتا بسته به اندازه و وزن خودرو، اندازه و وزن چرخ‌ها، میزان نابالانسی و …، در سرعتهای متفاوتی آشکار شده و عمدتا در سرعتهای حدود 80 کیلومتر بر ساعت خود را نشان می‌دهد.
افزایش مصرف سوخت
با توجه به افزایش قیمت سوخت، اهمیت این موضوع بیش از پیش روشن می‌گردد. بالانس نبودن چرخ‌ها، عملا بازدهی کلی سوخت را پایین آورده و مصرف سوخت خودرو را افزایش می‌دهد.
فرسایش لاستیک
بالانس نبودن چرخ‌ها باعث عدم توزیع یکنواخت وزن و نیرو بین چرخ‌های مختلف شده و در نتیجه فرسایش سریعتر لاستیک‌ها را در پی خواهد داشت. ناگفته پیداست که فرسایش بیش از حد لاستیک‌ها علاوه بر مشکلات مادی، می‌تواند باعث ایجاد تصادفات دلخراشی نیز گردد.
شتاب و ترمزگیری ضعیف
عدم تعادل بین چرخ‌ها حتی بر شتاب و ترمزگیری خودرو نیز تاثیرگذار است چراکه خودرو مجبور است برای رسیدن به یک نیروی خاص، بیشتر تلاش نماید و این امر بدین معنی است که اگر شتاب مساوی در دو حالت بالانس بودن و بالانس نبودن چرخ‌ها از خودرو بخواهیم؛ نیروی مفید کمتری جهت شتاب‌گیری و یا ترمزگیری صرف شده است و در نهایت، ضعف در هر دو این عملکردها را در پی خواهد داشت.
زمان مناسب برای بالانس چرخ ها
هیچگاه نمی‌توان زمان خاصی را برای بالانس کردن چرخ ها، برای تمام خودروها اعلام کرد. زیرا که عوامل متعدد و گوناگونی در بالانس نبودن و نامتعادلی اتومبیل دخالت دارند. که نسبت به هر اتومبیلی با توجه به شرایطی که داشته و دارد، این نشانه ها متفاوت خواهند بود.
ولی در حالت کلی توصیه ما به شما این است که هر ۶ ماه یکبار برای بررسی بالانس بودن چرخ های اتومبیل خود اقدام کنید و یا هر ۸ هزار تا ۹ هزار کیلومتر طی مسافت، نسبت به بالانس چرخ های خودرو اقدام و آنها را مورد بازدید قرار دهید.
یک نکته مهم دیگر این است، که بدون گذر این مدت زمانی که گفته شد و با دیدن علائمی که ذکر شد، بهتر این است که بالانس بودن چرخ ها را مدنظر قرار داده و نسبت به رسیدگی به آنها به موقع اقدام کنید.
مسئله دیگر زمانی است که لاستیک خودرو را عوض می کنید. در این صورت نیز می بایست بالانس بودن چرخ ها را بررسی کرده و نسبت به تعادل لاستیک ها اقدام کنید.
